Το Ελαιόδεντρο

Το δένδρο της ελιάς εμφανίστηκε στην περιοχή της Μεσογείου πριν χιλιάδες χρόνια και από εκεί εξαπλώθηκε στις γύρω χώρες.

Η ελιά από αρχαιοτάτων χρόνων εμφανίζεται στους μύθους, στις παραστάσεις και στην ιστορία των λαών στις χώρες που φύεται. Η ελιά εκτός από εξαιρετικό ποιοτικό προϊόν διατροφής και υγείας  αποτελούσε ανέκαθεν και σύμβολο ευημερίας, ειρήνης, γονιμότητας και ευφορίας και για αυτό το λόγο αποτέλεσε στενό κομμάτι της κοινωνικής, οικονομικής και καλλιτεχνικής έκφρασης του ανθρώπου.

Σήμερα εκτός από το εξαιρετικό παράδειγμα της μεσογειακής διατροφής και των καλλυντικών, μπορούν να αξιοποιηθούν το ξύλο και τα φύλλα του ελαιόδεντρου, αλλά και τα απόβλητα επεξεργασίας του ελαιοκάρπου.

Το πλήρες όνομά του είναι Olea Europea Sativa. Είναι περίπου 60.000 χρονών. Aειθαλές, υπεραιωνόβιο δέντρο, κατάγεται από την ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Έχει την ικανότητα να ευδοκιμεί κάτω από αντίξοες συνθήκες. Προσαρμόζεται σε πετρώδη και άγονα εδάφη και στα ξηρά και θερμά καλοκαίρια του μεσογειακού λεκανοπεδίου. Αλλά μπορεί ν’ αντέξει και σε θερμοκρασίες μέχρι το 0. Σαν ενήλικας, έχει μεσαίο μέγεθος ενώ μπορεί να φτάσει και τα δέκα μέτρα. Βέβαια, υπάρχουν και εξαιρέσεις, οι «νάνοι». Στα τέλη της άνοιξης είναι η πιο όμορφη εποχή του, η περίοδος της ανθοφορίας.

Ένα δέντρο ταυτισμένο με όλες τις εκφάνσεις του πολιτισμού και δίπλα στον άνθρωπο σε όλα τα σημαντικά για αυτόν γεγονότα. Μπόρεσε και συνδέθηκε με υψηλά ιδανικά κάνοντάς μας να το αγαπήσουμε. Έγινε μέσα στην πορεία των χρόνων ένα σύμβολο. Πρεσβευτής γνώσης, σοφίας, αφθονίας, ειρήνης, υγείας, δύναμης και ομορφιάς.

Συνδέθηκε άρρηκτα με θρύλους, έγινε αναπόσπαστο κομμάτι των παραδόσεων και θρησκευτικών τελετών ξεφεύγοντας καμιά φορά από τα σύνορα του ελλαδικού χώρου. Κατά την αρχαιότητα, το ελαιόδεντρο και ο καρπός του πρωταγωνιστούσε στις προσφορές στους θεούς. Μεγάλη η παρουσία του όμως και στην τέχνη, καθώς πολλοί εμπνεύστηκαν και δημιούργησαν κοσμήματα, αλλά και πολλά τα λογοτεχνικά ευρήματα που είχαν ως πηγή έμπνευσης τον θαυμαστό καρπό. Φυσικά δεν θα μπορούσε να μην συνυπάρχει και με τον αθλητισμό, ως βραβείο κυρίως. Τα στεφάνια ελιάς αποτελούσαν την μεγαλύτερη τιμή για έναν αθλητή στους Ολυμπιακούς Αγώνες κατά την αρχαιότητα.

Και ενώ θα περίμενε κανείς με το πέρασμα των χρόνων, ερχόμενοι προς το σήμερα και το τώρα, η συμβολή και η παρουσία του ελαιόδεντρου να σβήνει, αυτή αντιθέτως ενδυναμώνεται συνεχώς. Από τις απλές καθημερινές εργασίες μέχρι και τις θρησκευτικές τελετές δηλώνει έντονα και ηχηρά την γλυκιά και νόστιμη παρουσία του. Πόσες οι συνταγές μαγειρικής με πρωταγωνιστή την ελιά; Και φυσικά το λάδι, απαραίτητο σχεδόν σε κάθε φαγητό. Στην χριστιανική θρησκεία, η πρώτη επαφή είναι στην πολύ τρυφερή ηλικία, και συγκεκριμένα την ώρα της βάφτισης. Ακόμα και οι ναυτικοί ρίχνουν λάδι στην θάλασσα για να την «ηρεμήσουν» και να την έχουν με το μέρος τους! Έπειτα, οι χρήσεις του ελαιόδεντρου δεν σταματούν εκεί.χρησιμεύει ως καύσιμο τον χειμώνα αλλά και για την κατασκευή επίπλων, άλλα πιο αριστοκρατικά και σικ και άλλα πιο μοντέρνα και χρηστικά. Τίποτα δεν πάει χαμένο από αυτό την ελιά, ακόμη και τα υπολείμματα έχουν κάποια χρήση” για αυτό λέμε πως το ελαιόδεντρο είναι ευλογημένο.

Η ελιά αναπτύσσεται σ’ όλα τα εδάφη ακόμα και στα άγονα πετρώδη. Αποδίδει όμως πολύ καλύτερα σε σχετικά γόνιμα εδάφη που συγκρατούν αρκετή υγρασία. Υποφέρει σοβαρά σε βαριά εδάφη που νεροκρατούν. Προτιμάει ουδέτερη ή ελαφρά αλκαλική αντίδραση (pH 7-8) του εδάφους, αντέχει όμως και στα ελαφρά όξινα εδάφη. Παρουσιάζει σχετικά καλή αντοχή στην αλατότητα του εδάφους, εκδηλώνοντας μόνο μέτρια επίδραση σε ηλεκτρική αγωγιμότητα (ECe) μέχρι 4 dS/m και σε περιεκτικότητα ανταλλάξιμου Νατρίου (Νa) μέχρι 20-40%.

Σύμφωνα με την μυθολογία η θεά Αθηνά και ο θεός Ποσειδώνας διεκδικούσαν την αρχαία πόλη της Αθήνας ως προστάτες της. Η θεά Αθηνά τελικά έγινε η προστάτιδα της πόλης που πήρε και το όνομα της προς τιμήν της καθώς προσέφερε στους κατοίκους το πρώτο ήμερο δέντρο ελιάς.

Ακόμα και στους Ολυμπιακούς αγώνες  οι αθλητές αλείφονταν με ελαιόλαδο πριν τους αγώνες αλλά και ως νικητές φορούσαν με υπερηφάνεια το στεφάνι ελιάς, απόδειξη του πόσο ιερό ήταν το δέντρο αυτό για τους αρχαίους Έλληνες.

Από τα αρχαία χρόνια έως σήμερα η ελιά και το ελαιόλαδο αποτελούν βασικό στοιχείο της μοναδικής μεσογειακής διατροφής, υγείας (βιταμίνη Ε, αντιοξειδωτικά κλπ) και ομορφιάς, καθώς χρησιμοποιείται σε πάρα πολλά καλλωπιστικά σκευάσματα με εξαιρετικές ιδιότητες.